Wikipedia – suma ludzkiej wiedzy

Wikipedia, największa internetowa encyklopedia, powstała 22 lata temu i stanowi niezwykle popularne źródło informacji dla milionów ludzi na całym świecie. To szczególne przedsięwzięcie znane jest ze swojej ogromnej bazy wiedzy, która obejmuje praktycznie każdy temat, od historii i nauki po kulturę i rozrywkę. W 2021 roku Wikipedia anglojęzyczna i w języku cebuańskim miały ponad 5 mln artykułów, 19 wersji miało ponad milion artykułów, a 44 ponad 100 tysięcy. Na polskiej stronie odnaleźć można ponad 1,5 mln artykułów, a zarejestrowanych jest 1,2 mln użytkowników.

Od idei do rzeczywistości

Wikipedia to jedno z niewielu pozostałych na świecie zmaterializowanych marzeń o wolności Internetu i o społecznościowym dostępie do wiedzy i informacji o rzetelnym charakterze. Jej historia rozpoczęła się u boku Nupedii – projektu amerykańskich założycieli, których zamiarem było stworzenie internetowej encyklopedii przygotowywanej według tych samych standardów, obejmujących wielostopniowy poziom weryfikacji przez ekspertów, które obowiązują w przypadku wersji drukowanych. Okazało się jednak, że tak długa procedura uniemożliwia dostarczanie dużej ilości treści.

W ten sposób pojawił się pomysł stworzenia projektu pobocznego – Wikipedii, na której treści miały być dostarczane przez użytkowników. To miało na celu stworzenie wspólnoty wolontariuszy, którzy mogli tworzyć, uaktualniać i poprawiać informacje powstałe w toku twórczej dyskusji, dzięki czemu wiedza była stale aktualizowana i rozwijana.

Tworzenie wiedzy na skalę globalną

Wikipedia rozwijała się w imponującym tempie, a z czasem przerodziła się w największy projekt edukacyjny w dziejach ludzkości. Zaangażowanie użytkowników nadal stanowi nieodłączną część rozwoju platformy, a liczba artykułów rośnie w ekspresowym tempie. W ciągu kilku lat Wikipedia stała się największą encyklopedią internetową, posiadającą w swojej bazie miliony artykułów w ponad 300 językach, co przekłada się na globalną dostępność informacji. Aktualnie platforma ta zajmuje 11. miejsce w Polsce i 6. na świecie w rankingu najpopularniejszych domen internetowych.

U podstaw założenia Wikipedii legła idea „wyobraź sobie świat, w którym każdy ma dostęp do sumy ludzkiej wiedzy”.  Wikipedia gwarantuje ogólny dostęp do wiedzy poprzez swoją otwartą strukturę, która pozwala każdemu na czytanie, edycję i udostępnianie informacji. Procedura tworzenia treści jest restrykcyjna, co zapewnia użytkownikom dostęp do zweryfikowanych informacji pozbawionych fake newsów i dezinformacji. Szczególnie zaangażowanym osobom, które dokonały kilkuset zweryfikowanych edycji przyznawany jest status redaktora, który daje możliwość przeglądania wpisów zamieszczonych przez nowicjuszy i akceptowanie ich.

Kluczową umiejętnością Wikipedystów jest zdolność krytycznego myślenia. Powinien oni być w stanie ocenić, czy źródła, na których opiera się wpis, są rzetelne, obiektywne i autorytatywne. Istotną zasadą dodawania treści jest także bezstronność – należy unikać wprowadzania subiektywnych opinii prezentujących dany punktu widzenia i narrację, dlatego też informacje poddawane są weryfikacji, dyskusjom i rozmowom.

Istnieją także poboczne projekty Wikipedii, takie jak Wikiźródła (gromadzenie i udostępnianie wcześniej publikowanych tekstów), Wikicytaty (tworzenie bazy cytatów), Wikisłownik (słownik oparty na mechanizmie Wiki), Wikidane (wielojęzyczna bazy różnorodnych danych), Wikibooks (poszerzanie i rozpowszechnianie darmowych, otwartych do edycji materiałów edukacyjnych).

Chat GPT: Wzbogacenie czy zagrożenie dla Wikipedii?

Mimo że Wikipedia jest jednym ze źródeł, z których ChatGPT pozyskuje informacje to istnieje ryzyko, że może on wpłynąć na obniżenie popularności tej internetowej encyklopedii. Z drugiej strony, technologie sztucznej inteligencji mogą zostać wykorzystane do usprawnienia działania Wikipedii. Już teraz platforma ta korzysta z botów, które usprawniają jej działanie – wyszukują one wandalizmy oraz hasła, których nie ma polskiej wersji Wiki.

W rzeczywistości oba te rozwiązania bardzo silnie łączy konieczność krytycznego myślenia – niezbędnego zarówno podczas edytowania, wyboru informacji na Wikipedii oraz podczas korzystania z pomocy Chatu GPT.  Umiejętność weryfikowania informacji jest niezwykle ważna w dzisiejszym świecie, gdzie dostępnych jest ogromna liczba źródeł wiedzy. W erze internetu, każdy może publikować treści online, co oznacza, że nie wszystkie informacje są wiarygodne.

Wikipedia w marketingu

Wikipedia to także wartościowe narzędzie komunikacji w marketingu. Marketerzy mogą tworzyć i edytować strony ich firm na Wikipedii, które opisują działalność, historię, produkty lub usługi. Poprawnie utworzona strona firmowa na Wikipedii, dostarcza wiarygodne informacje o firmie oraz zwiększa jej widoczność w wynikach wyszukiwania.

Wikipedia stanowi także cenne źródło informacji dla specjalistów marketingu, którzy szukają statystyk, definicji i innych informacji związanych z ich branżą. Dane te mogą być wykorzystane również do przeprowadzenia analiz rynku. Potencjał Wikipedii, także ten marketingowy będzie rósł wraz ze wzrostem wiarygodności platformy oraz rozwojem alternatywnych form edukacji, weryfikacji informacji i budowy wiedzy.

Robert Kozielski i Weronika Głuchowska