Ludzie, którzy zmieniają świat: Richard H. Thaler

Ekonomia behawioralna pomogła przeformułować niektóre z kluczowych pytań w ekonomii i finansach.

Laureatem Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii (potocznie zwaną Nagrodą Nobla) w 2017 roku został amerykański ekonomista Richard H. Thaler.
Thaler jest wybitnym profesorem ekonomii i zarazem pionierem ekonomii behawioralnej.  Jego prace na zawsze zmieniły sposób, w jaki postrzegamy decyzje ekonomiczne, wplatając w analizy psychologię i ludzkie emocje.

Richard H. Thaler urodził się 12 września 1945 roku w East Orange, New Jersey, USA. Już od najmłodszych lat wykazywał zainteresowanie ludzkim zachowaniem i jego wpływem na ekonomię. Po ukończeniu szkoły średniej, kontynuował naukę na Uniwersytecie Case Western Reserve, gdzie zdobył tytuł licencjata z ekonomii w 1967 roku. Potem rozpoczął studia na Uniwersytecie w Rochester, gdzie w 1970 r. uzyskał tytuł magistra, a w 1974 r. doktorat. Nie był najlepszym uczniem. Promotor jego pracy magisterskiej podczas wywiadu powiedział „Nie spodziewaliśmy się po nim zbyt wiele”.

Thaler rozpoczął swoją karierę akademicką na Uniwersytecie Rochester, a następnie przeniósł się na Uniwersytet Cornella, gdzie przez wiele lat pracował jako profesor. W 1995 roku dołączył do Wydziału Ekonomii na Uniwersytecie Chicagowskim, gdzie obecnie pełni funkcję profesora w Szkole Biznesu Booth. Richard H. Thaler jest członkiem Narodowej Akademii Nauk, Amerykańskiej Akademii Sztuki i Nauki, członkiem Amerykańskiego Stowarzyszenia Finansowego i Towarzystwa Ekonometrycznego, a w 2015 roku pełnił funkcję prezesa Amerykańskiego Stowarzyszenia Ekonomicznego.

Zrozumienie, że ludzie są ludźmi, nie robotami, pozwala nam tworzyć bardziej humanitarne i skuteczne rozwiązania. 

To właśnie na Uniwersytecie Chicagowskim Thaler rozwijał swoje zainteresowania ekonomią behawioralną, prowadząc przełomowe badania nad decyzjami ekonomicznymi i ich psychologicznymi uwarunkowaniami.

Richard Thaler rozpoczął swoją karierę akademicką w czasach, gdy tradycyjna ekonomia opierała się głównie na założeniu, że ludzie działają racjonalnie i dążą do maksymalizacji swoich korzyści. Thaler zakwestionował te założenia, wprowadzając do analizy ekonomicznej aspekty behawioralne i psychologiczne.

Jego prace przyczyniły się do powstania nowego pola badawczego – ekonomii behawioralnej, która bada, jak ludzkie emocje i irracjonalne zachowania wpływają na decyzje ekonomiczne. Przyczynił się do fundamentalnej zmiany w sposobie myślenia ekonomistów o ludzkim zachowaniu w modelach teoretycznych. Jego badania wykazały, że ludzie często zachowują się irracjonalnie, co stoi w sprzeczności z tradycyjnymi założeniami ekonomii. Thaler wierzył, że zrozumienie ludzkich słabości jest kluczowe do tworzenia lepszych polityk ekonomicznych i społecznych.

Jeśli chcesz ludziom naprawdę pomóc, musisz zrozumieć, dlaczego czasem podejmują decyzje, które nie są w ich najlepszym interesie.

Jednym z najbardziej wpływowych koncepcji, które Thaler wprowadził do ekonomii behawioralnej, jest teoria „nudge”, którą opisał w książce „Nudge: Improving Decisions About Health, Wealth, and Happiness”, napisanej wspólnie z Cass Sunsteinem. Thaler definiuje „nudge” jako „każdy aspekt architektury wyboru, który zmienia zachowanie ludzi w przewidywalny sposób, bez zakazywania jakichkolwiek opcji lub znaczącej zmiany ich kosztów ekonomicznych”.

Thaler często podkreślał, że „małe zmiany mogą prowadzić do dużych efektów”. Przykładem tego jest wprowadzenie automatycznego zapisywania pracowników do programów emerytalnych, co znacznie zwiększyło ich oszczędności na przyszłość. Thaler twierdził, że takie subtelne „pchnięcia” mogą pomóc ludziom podejmować lepsze decyzje bez naruszania ich wolności wyboru.

Prace Thalera miały ogromny wpływ nie tylko na teorię ekonomii, ale także na praktykę polityczną. Jego badania były podstawą dla wielu reform politycznych i regulacji na całym świecie. Przykładem może być wprowadzenie programu zdrowotnego „Choose Well”, który dzięki zastosowaniu teorii „nudge” pomógł ludziom wybierać zdrowsze opcje żywieniowe.

Często podkreślał znaczenie zrozumienia ludzkich zachowań dla tworzenia efektywnych polityk.

Richard H. Thaler zrewolucjonizował ekonomię, wprowadzając do niej elementy psychologii  i zrozumienia ludzkich zachowań. Jego teorie i badania pomogły nam lepiej zrozumieć, dlaczego podejmujemy określone decyzje i jak możemy tworzyć polityki, które lepiej odpowiadają na nasze potrzeby. Jego wpływ na ekonomię behawioralną i praktykę polityczną jest niezaprzeczalny, a jego myśli i idee pozostaną inspiracją dla przyszłych pokoleń.

Richard H. Thaler nie tylko zmienił sposób, w jaki myślimy o ekonomii, ale także dał nam narzędzia, by lepiej zrozumieć i kształtować ludzkie zachowania. Jego prace nad ekonomią behawioralną i “nudgingiem” mają realny wpływ na życie codzienne, pomagając ludziom podejmować lepsze decyzje finansowe i żyć pełniejszym życiem.