Rynek startup’ów należy do jednego z najszybciej rozwijających się sektorów nie tylko w Polsce. W 2021 roku nakłady na inwestycje w startupy w Polsce wyniosły 3,6 mld PLN i były aż o 1,5 mld złotych większe niż rok wcześniej[1]. Startupy w Polsce są tworzone przede wszystkim w branży IT. Ponad 80% z nich zajmuje się tworzeniem oprogramowania, aplikacji oraz produktów cyfrowych[2]. Z drugiej jednak strony startupy są najczęściej i najszybciej upadającymi biznesami. Statystycznie tylko 10% startupów odnosi sukces. Badania wskazują, że 21,5% firm kończy działalność w pierwszym roku, 30% w drugim, 50% w piątym, a w dziesiątym roku aż 70% startupów kończy swoją działalność[3].
Od dotcom’ów do startup’ów
Lata 90-te wraz z pojawieniem się komputerów i upowszechnieniem się Internetu wykreowały pojęcie „dot-com’ów”. Z czasem jednak stało się ono synonimem „bańki internetowej” i porażek prekursorów sfery e-commerce. Współcześnie znacznie częściej mówimy o startup’apch. Także dlatego, że często wykraczają poza sferę rewolucji komputerowej, a korzystają generalnie z nowych technologii.
Startup to nie tylko pojęcie modne i objaw swoistej „nowomowy”, ale w rzeczywistości nieco inna formuła budowania biznesu i jego rozwoju. Jak twierdzi Lech Kaniuk, jeden z najbardziej znanych polskich startupowców, jest to firma, która wprowadza na rynek coś nowego. Jeszcze nie wie jak i do kogo kieruje dany produkt. Jest to firma, która znajduje się na etapie poszukiwania najlepszego modelu biznesowego.
Jest więc to wcześniej mniej znane podejście do biznesu. Polega ono na tym, że firma wchodzi często w mniej znany obszar i poprzez kolejne eksperymenty rynkowe podejmuje wysiłek dodefiniowania klienta, kluczowych wartości, metody sprzedaży etc. Jeśli taka firma jest już w pełni utorowana i sprecyzowana, to przestaje być startupem, a zaczyna być normalnym przedsiębiorstwem. Dlatego w Polsce najwięcej, bo aż 61% startupów stanowią firmy, które mają od 1 do 4 lat[4].
Pivot to rzecz normalna
Przykłady wielu polskich, a przede wszystkich zagranicznych startup’ów pokazują jak często i jak w zasadniczy sposób zmienić się może w trakcie poszukiwania tego „właściwego” modelu biznesowego sposób działania organizacji. Przykłady Facebook’a, Netflixa i wielu innych o tym świadczą. Ich początkowe pomysły były znacznie odmienne od tego czym się stały i jaką drogę przeszły.
Stąd też idea startup’ów wiąże się często z tzw. pivot’em – czyli istotną, zasadnicza zmianą konceptu i modelu biznesowego, z jakim właściciele startowali. Czyli już nie organiczny wzrost i determinacja realizacji początkowej idea, a otwartość i gotowość na zmianę cechuje te startup’y, które niosą ze sobą potencjał sukcesu.
Może właśnie dlatego, mimo powszechnego przekonania, że startupy tworzą młodzi ludzie, jest on konstytuowany głównie przez ludzi już doświadczonych zawodowo. 44% firm z tej branży zakładają w Polsce osoby pomiędzy 30 i 40 rokiem życia[5].
Doświadczenie i innowacyjny pomysł założyciela, wsparte dobrym zespołem oraz wystarczającym zasobem środków finansowych jest więc tym startowym aktywem, na którym budowana jest nadzieja na sukces. Inne to właściwy balans pomiędzy dynamiką wzrostu oraz płynnością finansową, metoda małych kroków, ekspansja na lokalnych rynkach itp. Jak podaje Lech Kaniuk, twórca PizzaPortal, „na początku zakres działania portalu dotyczył tylko 50 restauracji i tylko w Łodzi. Dopiero po sukcesie na lokalnym rynku można było rozwijać projekt na cały kraj.”
Szaleńcy, marzyciele i rzemieślnicy
Sukces wielu startup’ów wiązany jest z osoba założyciela, lidera. Lachowski w mBanku, Zukcerberg w Facebook, czy Jobs w Apple. Jednocześnie jednak ich kreatywność, charyzma, determinacja nie przyniosłaby zamierzonych rezultatów jeśli nie byłoby wokół nich właściwych osób. Zespołu uzupełniających się osobowości, kompetencji, energii. Może więc ważniejszą niż wymienione cechy liderów jest umiejętność doboru właściwych osób.
Wzrost organizacji pociąga bowiem wzrost zatrudnienia. Szczególnie na początki może mieć on dynamiczniejszy charakter niż dynamika wzrostu sprzedaży. Przy małym zespole, dobrze jeśli pracownicy są od wszystkiego i mają szeroką ogólną wiedzę. Wraz ze wzrostem organizacji następuje coraz większa specjalizacja, a każdy pracownik ma coraz węższy zakres odpowiedzialności. W tym punkcie kluczowy jest nieustanny nacisk na rozwój, ale i ocenę pracowników.
Startup jest bardzo specyficznym rodzajem działalności, dlatego jego pracownicy muszą być jak najlepiej dopasowani do charakteru danej firmy. Zazwyczaj jednak ten typ działalności pozostaje przy niewielkiej liczbie pracowników. W Polsce ponad połowa (51%) startupów zatrudnia do 10 osób[6].
Marketing dobry na wszystko
Technologia, model biznesowy czy wspomniana determinacja są istotnymi elementami budującymi sukces każdej organizacji. Obok nich istotne są także identyfikacja grupy docelowej, odkrycie kluczowych wartości, zbudowanie istotnych wyróżników czy też rozpoznawalności marki. A całość zamknięta w atrakcyjną i porywająca opowieść. Od niej często zależy, czy klienci, ale także inwestorzy, zdecydują się na produkt i go „kupią”.
Uważa się, że na początku marketing ma funkcję bardziej sprzedażową. Celem jest ograniczenie ryzyka utraty płynności finansowej. Z czasem jednak myślenie ukierunkowane jest bardziej na rynek, dłuższy horyzont czasu, inwestycje w klientów itp.
Zgodnie ze wskazaniami Lecha Kaniuka, w przekazach marketingowych należy stosować jak najprostszy język. Należy unikać zwrotów technicznych, skomplikowanych słów. Warto pokazywać argumenty i przewagi konkurencyjne własnego produktu. Nikt nie kupuje technologii tylko produkt i emocje z nim związane. Ponadto marketerzy pracujący w startupie muszą być bardziej elastyczni, posiadać umiejętność szybkiego testowania i dopasowywania się do zmian.
Ekspansja
Sukces na rynkach lokalnych prowadzi do możliwości jeszcze pełniejszej realizacji własnych marzeń i poszerzenia zakresu rynkowego działania. Z czasem więc firma wychodzi poza granicę własnego kraju. Często wymaga to poszerzenia oferty, adaptacji do lokalnych warunków. Sukces odnoszą jednak Ci, którzy łączą standaryzację z indywidualizacją, uniwersalizm z adaptacją.
Lech Kaniuk twierdzi, że sukces łatwiej odnosi się na tanich rynkach, dlatego Polska jest bardzo dobrym miejscem do rozpoczęcia prowadzenia startupu. Z jednej strony jest to blisko 40 milionów mieszkańców, z drugiej strony koszty prowadzenia firmy i pozyskania klienta są niższe niż w zachodniej Europie. Polscy startupowcy poprzez swoje doświadczenie, mają bardzo dużą świadomość lokalnego rynku, dlatego w chwili obecnej 78% polskich startupów planuje ekspansję zagraniczną w ciągu najbliższych 12 miesięcy[7].
Marzenia do realizacji
Oczywistym jest, że każdy twórca startup’u ma swoje marzenia, wyobrażenia, które chciałby realizować dzięki tworzonemu przedsięwzięciu. Rzeczywistość jednak może okazać się mniej optymistyczna. A wiele firm musi latami odkładać marzenia stania się „unicornem”. Takim terminem określa się największe startupy na świecie, których wartość rynkowa przekracza 1 miliard dolarów.
Obecnie na świecie jest ponad 1200 unicornów[8]. W Polsce jeszcze żaden startup nie osiągnął takiego statusu, ale jak zaznacza Lech Kaniuk, jego zdaniem w 2024 roku pierwszym polskim unicornem ma szanse zostać Booksy. Pierwszym, ale z pewnością nie ostatnim.
[1] https://mycompanypolska.pl/artykul/wielki-rekord-rynku-startupowego-az-36-mld-zl-inwestycji-w-startupy-w-2021-roku/8555 – dostęp 11.09.2023
[2] Startup Poland – „Polskie startupy 2022”, https://startuppoland.org/raporty/ – Pobrane 11.09.2023
[3] https://projektstartup.pl/ile-startupow-upada-dlaczego-startupy-upadaja/ – dostęp 11.09.2023
[4] Startup Poland – „Polskie startupy 2022”, https://startuppoland.org/raporty/ – Pobrane 11.09.2023
[5] Startup Poland – „Polskie startupy 2022”, https://startuppoland.org/raporty/ – Pobrane 11.09.2023
[6] Startup Poland – „Polskie startupy 2022”, https://startuppoland.org/raporty/ – Pobrane 11.09.2023
[7] Startup Poland – „Polskie startupy 2022”, https://startuppoland.org/raporty/ – Pobrane 11.09.2023
[8] https://www.cbinsights.com/research-unicorn-companies – dostęp 11.09.2023
Posłuchaj questus podcast
Wpadnij na nasz kanał Youtube
Newsletter
