Ludzie, którzy zmieniają świat: prof. Angus Deaton

Uważam, podobnie jak większość ludzi, że mamy obowiązek pomagać osobom naprawdę pozbawionym środków do życia.

 W 2015 roku Nagrodę Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych (zwaną potocznie Nagrodą Nobla) otrzymał profesor Angus Deaton za „analizę konsumpcji, ubóstwa i dobrobytu”. Sir Angus Deaton jest brytyjsko-amerykańskim ekonomistą i wykładowcą akademickim, profesorem Princeton University i Woodrow Wilson School of Public and International Affairs. Specjalizuje się w mikroekonomii.

Angus Deaton otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Cambridge, wraz z żoną Anne Case znalazł się w 2019 roku na liście 50 najważniejszych myślicieli na świecie magazynu „Prospect”. W grudniu 2016 roku otrzymał tytuł szlachecki w Pałacu Buckingham. Deaton jest członkiem Towarzystwa Ekonometrycznego, Akademii Brytyjskiej (FBA) oraz Amerykańskiej Akademii Sztuki i Nauki. Jego hobby to opera oraz wędkarstwo. Ma podwójne obywatelstwo: amerykańskie i brytyjskie.

To prawda, że globalizacja przyczyniła się do wzrostu nierówności dochodowych. Ale znaczna część tego wzrostu powinna być mile widziana, a nie potępiana. Nie ma nic złego w nierównościach. To, czy są złe, zależy od tego, jak powstają i co powodują.

Angus Deaton otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych za trzy powiązane ze sobą osiągnięcia:

1) system szacowania popytu na różne towary, który opracował wraz z Johnem Muellbauerem,

2) badania związku między konsumpcją a dochodami,

3) prace nad pomiarem poziomu życia i ubóstwa w krajach rozwijających się za pomocą badań gospodarstw domowych.

W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego wieku wielu ekonomistów testowało teorię racjonalnego konsumenta i okazało się, że nie przewiduje ona dokładnie, jak popyt zmienia się wraz z cenami i dochodami, Wyjaśnieniem tego ostatniego może być oczywiście fakt, że konsumenci nie są całkowicie racjonalni, Deaton wykazał jednak, że istniejące systemy przyjmowały zbyt restrykcyjne założenia, aby realistycznie odzwierciedlać rzeczywiste wybory konsumentów.

Wyzwaniem było zbudowanie systemu, który byłby wystarczająco ogólny, aby zapewnić wiarygodny obraz wzorców popytu w społeczeństwie, ale także wystarczająco prosty, aby można go było statystycznie oszacować i wykorzystać. Rozwiązaniem okazał się Almost Ideal Demand System Deatona i Muellbauera z 1980 roku. Ich pierwsze szacunki oparte na tym systemie nie dostarczyły jasnych odpowiedzi na wszystkie pytania dotyczące konsumpcji, ale elastyczność systemu i potencjał do rozbudowy i modyfikacji dostarczyły potężnego impulsu do prowadzenia badań nad zachowaniami konsumentów.

Po kilkudziesięciu latach system popytu Deatona i Muellbauera oraz ulepszenia wprowadzone przez innych badaczy pozostają standardowymi narzędziami do badania skutków polityki gospodarczej, konstruowania indeksów cen oraz porównywania standardów życia w różnych krajach i okresach.

Kiedy obywatele wierzą, że elity bardziej troszczą się o tych za oceanem niż o tych po drugiej stronie torów kolejowych, ubezpieczenia się załamują, dzielimy się na frakcje, a ci, którzy zostali w tyle, stają się wściekli i rozczarowani polityką, która już im nie służy.

Almost Ideal Demand System opisuje, w jaki sposób gospodarstwa domowe rozdzielają swoją konsumpcję między różne towary w określonym czasie, pomagając badaczom rozpoznać, jaką część swoich dochodów ludzie konsumują w różnych okresach. Jest to ważna kwestia w makroekonomii – druga strona całkowitej konsumpcji to całkowite oszczędności, a ewolucja oszczędności w czasie w danym kraju jest ważna dla jego formacji kapitałowej i cykli koniunkturalnych.

Ludzie oszczędzają, gdy spodziewają się niższych przyszłych dochodów i pożyczają w przeciwnych okolicznościach. W kilku artykułach około 1990 roku Deaton i współautorzy przetestowali szereg ważnych implikacji wynikających z hipotezy dochodu permanentnego, opracowanej przez innego noblistę w dziedzinie ekonomii – Miltona Friedmana. Testy te zmieniły podstawowy pogląd na powiązania między teorią a danymi. W tym czasie prawie wszystkie badania makroekonomiczne opierały się na hipotezie dochodu permanentnego.

Spostrzeżenia Deatona na temat konsumpcji i dochodów wywarły trwały wpływ na współczesne badania makroekonomiczne. Wcześniej badacze makroekonomii opierali się wyłącznie na danych zagregowanych, dziś zwykle zaczynają od poziomu indywidualnego, a następnie, z dużą ostrożnością, sumują indywidualne zachowania, aby obliczyć liczby dla całej gospodarki.

Angus Deaton pogłębił nasze zrozumienie różnych aspektów konsumpcji. Jego badania wpłynęły zarówno na praktyczne kształtowanie polityki, jak i na społeczność naukową. Podkreślając powiązania między indywidualnymi decyzjami konsumpcyjnymi a wynikami dla całej gospodarki, jego praca pomogła przekształcić współczesną mikroekonomię, makroekonomię i ekonomię rozwoju.

Preferencje konsumentów i ich decyzje dotyczące zakupów to niezwykle istotne informacje dla marketerów, pozwalające dostosować ofertę produktów i usług do potrzeb klientów i zaspokoić ich oczekiwania, tworzyć przemyślane, a dzięki temu skuteczne kampanie marketingowe i osiągać wyznaczone cele biznesowe.